9 bakanlık, 7 sivil toplum kuruluşu, YÖK ve RTÜK temsilcilerinden oluşan Ulusal Beslenme Konseyi’nin ilk toplantısı Sağlık Bakanı Dr. Fahrettin Koca’nın katılımıyla Bakanlık binasında gerçekleştirildi.
Sağlık Bakanı Koca, Ulusal Beslenme Konseyi toplantısının açılışında yaptığı konuşmada, Şubat’ta Resmi Gazete’de yayımlanan yönetmelikle konseyin kurulduğunu ve bugün ilk toplantının gerçekleştirildiğini söyledi.
Sağlık sistemlerinin önündeki en önemli problemlerin bulaşıcı hastalıklar olduğuna işaret eden Koca, “Mikrobiyolojik faktörlerle önemli salgınlar oluşturarak can kaybına, sağlık kaybına, iş gücü kaybına yol açan hastalıklarla uğraşmak sağlık sistemlerinin çözmesi gereken en büyük sorunlardı. Hijyen şartlarının iyileşmesi, aşı ile hastalıklarla mücadelenin aksatılmadan devam etmesi, antibiyotiklerin yaygın bir şekilde kullanılması ile özellikle bakteri kökenli hastalıklar ciddi sorun olmaktan uzaklaşmıştır” dedi.
“Türkiye'de her 3 erişkinden biri obez”
Koca, gelişmiş ülkelerin en önemli sağlık problemi olarak bulaşıcı olmayan hastalıklarla karşı karşıya kaldığını belirterek, sağlık sistemine aşırı iş yükü getiren hastalıkların çözüm bulunması gereken sorunlar olduğunu vurguladı.
Diyabet, hipertansiyon, koroner kalp hastalıkları ve kanserin “kronik hastalıklar” olarak adlandırıldığını ifade eden Koca, “Bu hastalıkların pek çoğunun beslenme ile önemli bağı tespit edilmiştir. Aşırı kalorili beslenme sonucu gelişen obezite pek çok hastalığa sebep olmaktadır. Obezite ise gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin çoğunda olduğu gibi ülkemizde de giderek artan bir sorun haline dönüşmektedir. Ülkemizde her 3 erişkinden birisi obez, birisi de fazla kiloludur” bilgisini paylaştı.
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) ile iş birliği içinde çalıştıklarını, “Türkiye Sağlıklı Beslenme ve Hareketli Hayat Programı”nı yürüttüklerini dile getiren Koca, bu kapsamda, okul kantinlerinde sağlığa faydası şüpheli gıdaların satışının yasaklanması, beslenme dostu okulların oluşturulması, gıdalara “okul gıdası” logosunun konulması, çocuklara yönelik program aralarında bu tür gıdanın reklamının yasaklanması, genç yaşlarda sağlıklı beslenme alışkanlığının kazandırılmasına yönelik çalışmalar yürüttüklerini aktardı.
Sağlık Bakanı Koca, hazır gıdalarda tuz oranının azaltılması, lokanta ve pastanelerde satılan gıdalardaki tuz ve şeker oranının azaltılmasına yönelik toplumun tamamına yaygınlaşacak tedbirlerin de alındığını hatırlattı.
Koca, ayrıca aile hekimleri aracılığıyla kronik hastalıklara yönelik risk taramalarının yapıldığını, Sağlıklı Hayat Merkezlerinde bu konuda destek ve rehberlik hizmetlerinin verilmesinin sağlandığını belirtti.
“Tüm verileri analiz ediyoruz”
Sağlık Bakanı Koca, Türkiye’nin Beslenme Haritası’nı çıkardıklarını belirterek, “Araştırma aşaması bitti, raporlama aşamasında da sona geldik. Önümüzdeki günlerde bu çok önemli araştırmanın sonuçlarını kamuoyuyla paylaşacağız” dedi.
Araştırmanın 6 ay sürdüğünü ve Türkiye’de 15 yaş üstü vatandaşların beslenme alışkanlıklarının tespit edildiğini ifade eden Bakan Koca, bu kapsamda 81 ilde, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından örneklem belirlendiğini, çalışmaya katılanların aile hekimleri tarafından davet edilerek aç karnına kan verdiklerini ve alınan kanların da Halk Sağlığı Laboratuvarlarında analiz edildiğini aktardı.
Kanda şeker, yağ, vitamin değerlerine bakıldığını, boy ve kilolarının ölçüldüğünü ifade eden Fahrettin Koca, şu bilgileri paylaştı:
“Araştırma kapsamında 24 saat boyunca nasıl beslendiklerine dair anket yapıldı. Bu anket, 15 gün sonra telefonla tekrarlandı. 6 ay kadar süren araştırmayı tamamen Bakanlığımız hekimleri, hemşireleri ve diyetisyenleri yürüttü. Hangi besinlerin ne miktarda, ne sıklıkta tüketildiğini, ne kadar protein, karbonhidrat alındığını, tüm bu verileri analiz ediyoruz. Analizlerin neticesinde önümüze çıkacak tablo, bize hem beslenme yetersizliklerinin hem de fazla kilonun sebeplerini verecek. Folik asit, demir, D vitamini eksiklikleri, anemi gibi bulgulara göre yol haritamızı belirleyeceğiz. Bu araştırmanın sonuçlarını hem kamuoyuyla paylaşacağız hem de veri tabanı oluşturarak Tarım Bakanlığımıza ‘besin zenginleştirmesi’ önereceğiz.”
“Kadınlarda obezite hala yüksek”
Bakan Koca, Türkiye’nin Beslenme Haritası’nın çok büyük çaplı bir bilimsel araştırma olduğunu vurgulayarak, bu araştırmayı 3 yılda bir tekrarlamak istediklerini, rapordan çıkacak sonuçlara göre sağlıklı beslenme ve sağlıklı hayat tarzının benimsenmesi konusunda yol haritasının da ortaya konulacağını söyledi.
Araştırmadan çıkan bazı sonuçları da paylaşan Bakan Koca, yetişkinlerde son 7 yıllık döneme bakıldığında kadınlarda obezitenin arttığını ve yüzde 41 oranında sabit kaldığını belirtti.
Erkeklerde ise artışın devam ettiğini, yüzde 20’den yüzde 26’ya çıktığını ifade eden Koca, “Diyabette hala yüksek prevalansımız var. Ancak artış hızı durmuş hatta 2010 yılına göre de az da olsa azalmış, yüzde 13,7 iken yüzde 13,5’a düşmüş. Bu araştırmada fiziksel aktivite oranına da baktık. 10 yılda hareketsiz nüfus oranımız yüzde 56 iken, bugün yüzde 42,4’e indirmiş durumdayız. Bu sevindirici bir durum ama hala nüfusun ciddi bir kesimi hareketsiz” dedi.
Sağlık Bakanı, aşırı tuz ve şeker tüketiminin azaltılmasına da önem verdiklerini belirterek, araştırmada yemeğin tadına bakmadan tuz ekleyenlerin oranının yüzde 10,5, yemeğin tadına bakmadan bazen tuz ekleyenlerin oranının yüzde 13,4, yemeğin tadına bakmadan tuz eklemeyenlerin oranının ise yüzde 76,1 olarak tespit edildiğini bildirdi.
Türkiye Beslenme Haritasından çıkan sonuçlara göre, beyaz ekmeğin yüzde 72,1 ile hala en çok tüketilen ekmek çeşidi olduğunu ifade eden Koca, “Tam tahıllı ekmek, çavdar ekmeği, kepekli ekmek gibi daha sağlıklı çeşitler ise yüzde 15’te kalmış. Biz tam tahıllı ekmeği öneriyoruz. Yufka gibi ev yapımı mayasız ekmeklerin her gün tüketim sıklığı ise yüzde 9,4. Raporun tamamını önümüzdeki günlerde detaylı olarak kamuoyuyla ve basınımızla paylaşacağız” dedi.
“Yanıltıcı açıklamalar da konseyde ele alınacak”
Ulusal Beslenme Konseyi’ne bu konuda önemli görevler düştüğünü vurgulayan Koca, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Sağlıklı beslenme deyince maalesef pek çok kafadan pek çok ses çıkabiliyor. Televizyon kanallarında, gazetelerde, dergilerde, sosyal medya ortamlarında kendilerine çeşitli konuların uzmanı unvanını takan, konuyla doğrudan ilgisi olmayan, yetkinliği sorgulanır kişiler açıklamalar yapabiliyor, mucizevi diyetler öneriliyor, bir gıdayı göklere çıkartırken, bir başka gıda temelsiz şekilde neredeyse zehir sayılabiliyor.
Her yaza doğru mucizevi diyet programları lanse ediliyor, bir bitkinin suyu öneriliyor, bir başka bitkinin tozu yere göğe sığdırılamıyor. Tam da bu konulardaki tartışmalara yön verebilmek, bilimsel kanıtlara dayalı görüşler oluşturabilmek adına Sağlık Bakanlığı koordinasyonunda geniş katılımlı ‘Ulusal Beslenme Konseyi’ni yayımlanan yönetmelikle kurmuş bulunuyoruz.”
Konseyde 9 bakanlık, 7 sivil toplum kuruluşu, YÖK ve RTÜK temsilcilerinin yer aldığını anlatan Koca, konsey eliyle beslenme konusundaki bilgi kirliliğinin ortadan kaldırılması, sağlıklı beslenme kültürünün ülke genelinde yaygınlaştırılması, gıda güvenliği ve kronik hastalıklarla mücadele kapsamında politikaların geliştirilmesinin hedeflendiğini kaydetti.
Bakan Koca, konseyin gerektiğinde sağlıklı beslenme, yiyecek ve içecekler ile ilgili konularda bilimsel komisyonlar kurabileceğini ve bilim konseyinin raporu doğrultusunda kararlar alacağını söyledi.
Yanıltıcı açıklamalar ve aldatıcı reklam ve haberlerin de konseyde ele alınarak politikalar geliştirmesinin hedeflendiğini ifade eden Koca, ihtiyaç duyulması halinde özel sektör temsilcilerinin de Ulusal Beslenme Konseyine davet edilebileceğini aktardı.
